Salmonelozy to zakażenia spowodowane przez bakterie Salmonella (inne niż Salmonella typhi i Salmonella paratyphi). W Polsce wyizolowano szczepy należące do ponad 200 typów serologicznych. Praktycznie każdy serotyp Salmonella może wywołać schorzenie lub zagrożenie zdrowia i życia, jeśli trafi na osobę z obniżoną odpornością lub spowodowane jest szczególnie zjadliwym szczepem bakterii. Najczęstszą przyczyną zakażeń w Polsce i innych krajach są serotypy Salmonella Eneteritidis i Salmonella Typhimurium.
Postacie kliniczne salmonelozy zależą od zjadliwości zarazka, dawki zakażającej i stanu ogólnej odporności organizmu. Najczęściej są to schorzenia jelitowe, ostre zatrucia pokarmowe lub nieżyt żołądkowo-jelitowy. Znacznie rzadziej występują postacie pozajelitowe: posocznica oraz salmonelozy narządowe (zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie stawów, miejscowe ropnie, zapalenie kości, zapalenie wsierdzia). Dotyczą one głównie niemowląt, małych dzieci i osób w podeszłym wieku lub z obniżoną odpornością. Szczególnie sprzyjające warunki do szerzenia się salmoneloz stwarza środowisko szpitalne.
Podejrzenie o zachorowaniu podlega obowiązkowi zgłoszenia do stacji sanitarno-epidemoiologicznej i przeprowadzenia obowiązkowych badań bakteriologicznych w celu potwierdzenia rozpoznania. Postępowanie to normuje Ustawa z dnia 30 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.Nr 234 poz 1570).
Do rozwoju zakażenia dochodzi przez zakażoną żywność (mleko, jaja, drób i inne gatunki mięsa, a także przez picie zanieczyszczonej wody), ręce personelu, sprzęt szpitalny, a nawet powietrze. Rezerwuarem pałeczek Salmonella są zwierzęta domowe i dzikie oraz ludzie chorzy lub nosiciele. Nosicielami mogą być również gryzonie, głównie myszy i szczury, a także gady. Potencjalne źródło szerzenia się salmoneloz stanowią gleba i woda, ze względu na długą przeżywalność omawianych bakterii w tych środowiskach (według różnych autorów wynosi ona od 7 do 500 dni). Szczególne zagrożenia dla środowiska stanowią odchody zwierzęce, które wprowadzane do gleby powodują jej skażenie. Bakterie Salmonella są w Polsce podstawowym wskaźnikiem sanitarnym gleby, osadów ściekowych i nawozów.
Profilaktyka
- przestrzeganie zasad higieny osobistej,
- nadzór sanitarny nad żywością, przede wszystkim pochodzenia zwierzęcego,
- badanie ozdrowieńców na nosicielstwo,
- zapobieganie zakażeniom szpitalnym.